Fundacja klasztoru cysterskiego w Lubiążu nastąpiła w 1175 r. Inicjatorem przedsięwzięcia był książę Bolesław Wysoki, który szarych mnichów sprowadził z Pforty nad Saalą najprawdopodobniej dla wzmacniania ideologii i politycznej pozycji Kościoła na powierzonych im terenach oraz służenia pomocą fundatorowi. Cystersi przybyli do Lubiąża, jak się powszechnie przyjmuje, w 1163 r. lub nawet wg niektórych źródeł w 1150r. Zajęli miejsce przebywających tam od 1150 r. benedyktynów.
Pierwotne uposażenie klasztoru stanowiły przede wszystkim nadania- dochody z targów, karczm, młynów, przepraw na Odrze, praw do połowu ryb, folwarków, dziesięcin, dzięki którym stan posiadania klasztoru systematycznie wzrastał. Na pierwszym miejscu listy darowizn w dokumencie z 1175 r. wymieniono Lubiąż wraz z kościołem św. Jana, targiem i przeprawą na Odrze. Było to zapewne pierwsze terytorium, jakie otrzymali cystersi z woli Bolesława Wysokiego już w 1163 r.
Na pocz. XIII w. cystersi lubiąscy dysponowali sześcioma kościołami parafialnymi: św. Piotra i Pawła we Wrocławiu, św. Jakuba i NMP w Lubiążu, św. Jana Ewangelisty w miasteczku Lubiąż, NMP w Słupie, św. Stefana w Bytomiu nad Odrą oraz kaplicą w Nabytynie.